{{item.videoDuration}}
{{item.title}}
{{item.text}}
{{item.videoDuration}}
{{item.title}}
{{item.text}}
Kort om pendlarregelverket
Ein pendlar vert definert som ein person, som av omsyn til inntektsgjevande arbeid, overnattar utanfor sin faste bustad. Dersom personen vert rekna som pendlar, vil han ha krav på skattemessig frådrag for meirkostnadar til mellom anna losji.
Hovudregelen etter skattelova er at ein skal betale skatt på alle fordelar vunne ved arbeid, jf. skattelova §§ 5-1, 5-10 og 5-12. Pendlarar har likevel rett til frådrag for meirkostnadar knytt til bustad som måtte oppstå som følgje av at dei må ta opphald utanfor sin faste bustad på grunn av arbeid. Dette betyr at meirkostnadane på arbeidsstaden må vere nødvendig for å kunne utføre det inntektsgjevande arbeidet. Dersom kostnadane ikkje er nødvendige, vert dei rekna som skattepliktige fordelar.
Tidlegare har det vore ulike tolkingar av kva som skal reknast som meirkostnadar. No er det slått fast at pendlaren må ha faktiske kostnadar til bustad på heimplassen for å kunne få skattefri pendlarbustad. Dei skal ikkje kunne sitje igjen med eit netto overskot som følgje av pendlarbustaden. Meirkostnadane treng ikkje vere på marknadsmessig nivå og det er dermed ikkje eit hinder for frådrag dersom bustaden på heimplassen er delvis utleigd.
Saksforholdet
Avgjersla frå Skatteklagenemnda omhandlar ei klage på vedtak om skatteplikt frå ein stortingsrepresentant og tidlegare medlem av regjering, som nytta seg av pendlarbustad i Oslo. Samstundes var representanten folkeregistrert på heimplassen med bustadadresse hjå foreldra, og nytta denne bustaden vederlagsfritt.
Representanten meinte at pendlarbustaden han disponerte måtte vere skattefri, då den vart nytta i forbindelse med utføring av hans offentlege verv. Han meinte vidare at det ikkje stillast krav til konkrete kostnadar ved den skattemessige bustaden, men at det er kostnadar knytt til sjølve pendlaropphaldet som er relevant. Subsidiært, dersom det skulle vere krav om meirkostnadar på heimplassen, kunne det ikkje stillast strenge krav til nivået på desse kostnadane.
Skatteytar viste til Grette-rapporten frå 2021 (link her), som vart utarbeida av Advokatfirmaet Grette på oppdrag frå Stortingets Administrasjon. Den konkluderte med at skattemyndigheitane hadde ein strengare tolking av lovføresegnene enn det rettskjeldene gav grunnlag for.
Skatteetaten meinte derimot at pendlarbustaden måtte reknast for å vere skattepliktig inntekt, jf. skattelova § 5-1, jf. § 5-12. Dette vart grunngjeve med at skatteytar ikkje hadde kostnadar til bustad på heimplassen og at eventuelle kostnadar uansett ikkje var på marknadsmessig nivå.
Denne saka er ein av fleire saker om stortingspolitikarar og politiske rådgjevarar som har fått fri bustad og der Skatteetaten har truffe vedtak om at bustaden som er stilt til rådigheit av Stortinget er ein skattepliktig naturalyting. Dette har medført tilleggsskatt for den enkelte skattytar, men det vil ikkje bli gått nærare inn på i denne artikkelen.
Skatteklagenemnda tok ikkje klaga til følgje.
Etter at Skatteklagenemnda sitt vedtak er sendt til skattytar har vedkommande seks månadar på seg til å reise søksmål, jf. skatteforvaltningslova § 15-4. Ettersom vedtaket vart treft i midten av desember er ikkje saka endeleg avgjort.
Skatteklagenemnda si vurdering
Spørsmålet for Skatteklagenemnda var om arbeidsgjevar si naturalyting i form av å stille fri bustad til disposisjon for arbeidstakar, er skattepliktig.
Det springande punktet i denne vurderinga er om uttrykket meirkostnadar i skattelova § 6-13 medfører at det stillast krav om kostnadar til bustad på heimplassen, om desse må vere marknadsmessige og i kva for utstrekning utleige av bustad på heimplassen heilt eller delvis inneber at vilkåret ikkje er oppfylt.
Utgangspunktet etter skattelova er at alle fordelar vunne ved arbeid er skattepliktig, jf. §§ 5-1 og 5-10. Dette omfattar også naturalytingar, jf. skattelova § 5-12.
Skattelova § 5-15 inneheld vidare ei oppramsing av skattefrie arbeidsinntekter, der mellom anna fyrste ledd bokstav q omfattar arbeidsgjevar si dekning av bestemte meirkostnadar for skatteytarar som av omsyn til arbeidet har opphald utanfor heimen.
Nemnda tolkar skattelova § 5-15 fyrste ledd bokstav q som eit uttrykk for den såkalla nettometoden, som kjem fram av skattelova § 5-11 om utgiftsgodtgjersle. Metoden inneber at arbeidsgjevar vil kunne dekke meirkostnadar som arbeidstakaren har hatt i forbindelse med arbeid, i dette tilfellet til losji, så lenge arbeidstakaren har rett til å krevje frådrag for desse kostnadane. Dekninga skal ikkje gjeva arbeidstakaren eit netto overskot eller innebere dekning av private kostnadar. Eit slikt overskot vil vere ein fordel vunne ved arbeid og dermed skattepliktig inntekt.
Kva ligg i vilkåret «meirkostnadar»?
Spørsmålet om arbeidsgjevar si naturalyting i form av fri bustad er skattepliktig eller ikkje, vil difor avhenge av om mottakaren ville hatt rett til frådrag for meirkostnadane til losji på arbeidsstaden etter skattelova § 6-1, jf. skattelova § 6-13.
I si vurdering går Skatteklagenemnda metodisk gjennom dei ulike rettskjeldene som er relevante for tolkinga av omgrepet meirkostnadar, med det føremål å vurdere om vilkåret inneber eit krav om ein opprinneleg kostnad på heimstaden, og/eventuelt om det føreligg krav til storleik på denne kostnaden.
Nemnda går fyrst inn i ein alminneleg ordlydstolking, der det vert presisert at uttrykket meirkostnad språkleg sett kan bli forstått på to måtar;
(i) det må oppstå ein kostnad i tillegg til ein opprinneleg kostnad, eller
(ii) skattytar må påførast ein (meir)kostnad som følgje av å vere i ein bestemt situasjon, utan at det må føreligge ein opprinneleg kostnad.
Nemnda peikar på at ordlyden i seg sjølv ikkje stiller noko krav om kostnadar på heimplassen, eller at ein slik eventuell kostnad eventuelt må vere på eit visst nivå.
Vidare vart det vist til forarbeid og etterarbeid, som Skatteklagenemnda meiner støttar opp om at det føreligg eit krav om at skattytar må ha ein fast hushaldning på heimplassen, og dermed ein opprinneleg kostnad, for å kunne krevje frådrag for meirutgifter.
Det vart også vist til forvaltningspraksis, som nemnda meiner at viser ein relativt konsekvent praksis frå Skatteetaten, om at det er uttrykt eit krav om kostnadar til bustad på heimplassen.
Nemnda viste til juridisk teori for å avslå merknaden frå den skattepliktige om at meirkostnadsvilkåret må tolkast i ljos av legalitetsprinsippet og den europeiske menneskerettskonvensjonen. Det vart slått fast at det ikkje gjeld eit streng legalitetsprinsipp på skatte- og avgiftsretten sitt område, samt at det ikkje er eit prinsipp om at tvilsamme spørsmål skal løysast i skattytar sin favør.
Til slutt vart det lagt til grunn ein tolking av vilkåret «meirkostnadar» som inneber at det er eit krav om ein opprinneleg kostnad på heimplassen. Nemnda presiserte at dette er ein av to moglege ordlydstolkingar og dermed i tråd med ordlyden. Det var også det nemnda meinte er mest i samsvar med det resterande rettskjeldebiletet på området.
Er du usikker på om du har krav på pendlarbustad? Ta kontakt for ei grundig vurdering av din situasjon! Me hjelper deg med å tolke pendlarregelverket og sørgjer for at du får dei frådraga du har krav på - utan å risikere tilleggsskatt.
Skatteklagenemnda sin konklusjon
Skatteklagenemnda la til grunn at gjennomgangen av rettskjeldene på området viser at det er relativt klart kommunisert frå Skatteetaten at det føreligg eit krav om kostnad til bustad på heimplassen. Dette kravet har også vore tilgjengeleg for den skattepliktige, særleg i «Håndbok for politisk ledelse» med tilhøyrande referanse til Skatte-ABC.
Nemnda var dermed einig med Skatteetaten i at retten til frådrag for meirkostnadar til losji forutset at den skattepliktige har kostnadar til bustad på heimplassen. Dette framjar også omsynet til samanheng i regelverket, ettersom folkevalde nettopp skal få frådrag for meirkostnadar slik at dei ikkje skal ha doble kostnadar på den skattemessige bustaden der dei faktisk bur. Dette omsynet gjer seg ikkje gjeldande dersom det ikkje føreligg kostnadar til bustad på heimplassen.
Nemnda var derimot ikkje einig i at desse kostnadane skulle vere på marknadsmessig nivå. Kravet til meirkostnadar kan difor vere oppfylt sjølv om bustaden på heimplassen er delvis leigd ut.
Konklusjonen inneber at ein må rekne pendlarbustad som skattepliktig inntekt for stortingsrepresentanten, særleg ettersom bustaden hadde ein betydeleg privat nytteverdi og dermed ikkje kunne reknast som ei skattefri naturalyting.
Vegen vidare
Avgjersla fører med seg fleire viktige konsekvensar:
- For stortingsrepresentantar og andre politikarar: Dei må nå vere forberedt på å betale skatt for pendlarbustad dersom dei ikkje har opprinnelege kostnadar til bustad, som vil påverke deira økonomiske situasjon. Ein konsekvens vil også vere at politikarar vil bli meir merksame på sine rettar og plikter.
- For pendlarar: Det er grunn til å tru at Skatteetaten har fått auka merksemd på denne gruppa skattytarar, og særleg på om pendlarar krev frådrag for meirkostnadar knytt til pendlarbustad utan å ha rett til det. Dette kan føre til at Skatteetaten oftare gjennomfører stikkprøvekontrollar for å avdekke mogleg misbruk.
- Presedens: Avgjersla gjev ein klar presedens for korleis liknande saker skal bli behandla framover, samt auka bevisstheit kring regelverket om skatteplikt og godgjersler for folkevalde og andre pendlarar. Samstundes må det trekkast fram andre liknande saker, særleg SKNS1-2024-106, der klaga vart teke til følgje og nemnda konkluderte med at pendlarbustaden ikkje var ein skattepliktig naturalyting for stortingsrepresentanten. Skatteytar hadde delvis leigd ut sin eigen bustad, som gjer at saka skil seg noko frå denne saka, og meirkostnadsvilkåret vart difor oppfylt. Dermed er saka i tråd med Skatteklagenemnda sine konklusjonar.
- Presisering av regelverket: Avklaringane av regelverket for skatteplikt for politikarar har vist at regelverket er komplekst, og at det har vore eit behov for presisering.
Avklaringane frå Skatteklagenemnda gjev etter vår vurdering ei nødvendig og tydeleg presisering av regelverket for pendlarbustad og skatteplikt, særleg for stortingsrepresentantar og andre politikarar.
Vår vurdering er at konklusjonen fører til samanheng i regelverket, ved at det stillast krav om at pendlaren har kostnadar til bustad på heimplassen, men at retten til frådrag kan bestå sjølv om desse ikkje er på marknadsmessige nivå eller om bustaden er delvis utleigd. Dette gjev ein viss fleksibilitet, men hovudprinsippet om at det må føreligge opprinnelege kostnadar står fast.
Kontakt oss
Hold deg faglig oppdatert
Meld deg på vårt nyhetsbrev for å få nyheter om skatt og avgift rett i din mailboks.
Våre eksperter bistår deg
Vi tilbyr et bredt spekter av tjenester både innen forretningsjus og skatte- og avgiftsrådgiving.
{{filterContent.facetedTitle}}
{{contentList.loadingText}}
{{contentList.loadingText}}